Wat is atopisch eczeem?

Geschreven in samenwerking met Dr. Clarence De BELILOVSKY, dermatologe en lid van de groep deskundigen van Mustela.

Atopisch eczeem of atopische dermatitis treft één kind op vijf(1). Maar atopisch betekent niet noodzakelijk atypisch. De symptomen van dit type eczeem zijn niet leuk (roodheid, jeuk, droogheid ...), maar ze zijn ook niet zeldzaam, niet besmettelijk voor andere baby's en niet onomkeerbaar.

Atopisch eczeem kan zich meer bepaald voordoen vanaf de leeftijd van twee maanden (soms zelfs vroeger) om rond het vijfde of zesde levensjaar af te nemen of zelfs te verdwijnen. Wees intussen niet ongerust: de juiste verzorging en enkele kleine gebaren kunnen je baby verlichting bieden (lees hierover ook ‘Het ontstaan van atopische dermatitis voorkomen’).

Laat we beginnen bij het begin. Waar komt atopisch eczeem vandaan? 

Het is een combinatie van twee belangrijke factoren: een overgevoelig immuunsysteem en een zeer droge huid.

Er is sprake van atopie als het immuunsysteem te hevig reageert op de aanwezigheid van allergenen of bepaalde omgevingsfactoren (ontdek onze tips voor thuis in geval van atopische dermatitis). Dat verschijnsel kan erfelijk zijn. Een kind heeft immers 40% tot 50% meer kans op atopische dermatitis als één van beide ouders ook met atopie te kampen heeft. Als het gaat om beide ouders, dan kan dat risico zelfs oplopen tot 50% à 80% (2). Ook andere oorzaken kunnen het ontstaan verklaren, zoals luchtverontreiniging of ... overdreven hygiëne! Inderdaad, atopie komt veel vaker voor in industrielanden dan in ontwikkelingslanden.

Wat is atopisch eczeem en hoe kan het verzacht worden? Waarom komt atopisch eczeem voor bij een droge huid?

Omdat die kwetsbaarder is. Om zichzelf te beschermen, vormt de huid gewoonlijk een dun laagje vocht en vet (lipiden) aan het oppervlak: de hydrolipidenlaag. Daarnaast produceert ze ook filaggrine, een molecule die dient als ‘lijm’ om de huid ondoordringbaar te maken. Als de hoeveelheid lipiden of filaggrine onvoldoende groot is, dan verdampt het vocht uit de huid. Ze is dan niet langer ondoordringbaar en kan haar taak als barrière ter bescherming tegen allerlei agressies niet langer vervullen: de deur staat open voor allergenen.

Met andere woorden: een overdreven reactie van het immuunsysteem + droge huid = atopisch eczeem in geval van allergenen of specifieke omgevingsfactoren. Dat vertaalt zich in rode vlekken die al dan niet hevig ontsteken (zie ‘Een atopische huid herkennen’). De huid jeukt, is geïrriteerd … Dat kan een negatieve invloed hebben op het welzijn van de allerkleinsten en vooral op de slaapkwaliteit. Toch zal atopisch eczeem niet elke dag een last zijn. Tussen twee opstoten zijn er periodes zonder symptomen, die met enkele eenvoudige dagelijkse voorzorgsmaatregelen kunnen worden verlengd. Aan de slag!

(1) Bronnen: Watson 2011, Isaac 1998. (2) Bronnen: Böhme 2003, Taïb 2008.